ΤΟ ΠΑΣΧΑ

Το Πάσχα, αποτελεί μαζί με τα Χριστούγεννα τις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης. Αναπόσπαστο μέρος της μεγάλης γιορτής αυτής πέρα από τα λατρευτικά τελετουργικά του θείου πάθους, αποτελούν και τα χαρακτηριστικά έθιμα του οβελία, και τα κόκκινα αβγά.

Στο παρόν μικρό κείμενο θα κάνουμε μία μικρή αναδρομή στις "ρίζες" της εορτής. Η λέξη Πάσχα προέρχεται από την Αραμαική και Εβραϊκή λέξη "Πεσάχ" και "Πόσχα" που σημαίνουν "πέρασμα", και συμβολίζουν το πέρασμα του Εβραϊκού Λαού από την Αίγυπτο, στην ελευθερία προς γη της επαγγελίας.

Η τελετή της εορτής του Πάσχα στους Εβραίους άρχιζε το βράδυ της 14ης του μηνός Νισσάν πριν από τη δύση του ηλίου, και περιελάμβανε διάφορα έθιμα.

Από εκεί προέρχεται και το έθιμο του θυσιαζόμενου αμνού, με το αίμα των οποίων έβαφαν την είσοδο των σπιτιών τους, κατ' αναπαράσταση της νύκτας της εξόδου από την Αίγυπτο. Στο πασχαλινό δείπνο υπήρχαν επίσης πικρά χόρτα σε ανάμνηση της πικρίας από την δουλεία στην Αίγυπτο, οίνος , αλλά και άζυμος άρτος σε υπενθύμιση της βιαστικής αναχωρήσεως από την Αίγυπτο.

Μετά την έλευση του Χριστού, ο ίδιος θυσιαζόμενος υπήρξε ο "αμνός" του Θεού, ο οποίος "πήρε" τη θέση του πασχαλινού αμνού, αφού θυσιάστηκε για την ανθρωπότητα.

Ένα άλλο έθιμο των ημερών είναι τα Πασχαλινά κόκκινα αυγά, τα οποία συμβολίζουν το αίμα του Ιησού Xριστού που έσταξε όταν τον λόγχισε ο Ρωμαίος στρατιώτης. (όταν βρισκόταν στον σταυρό). Σύμφωνα όμως με τον Kοραή τα κόκκινα αυγά συμβολίζουν το αίμα των προβάτων με το οποίο οι Ιουδαίοι έβαψαν τις οικείες τους, για να αποφύγουν την "υπό εξολοθρευτικού Άγγελου φθοράν".

Tο τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών, συμβολίζει την Aνάσταση του Xριστού, καθώς το αυγό συμβολίζει τη ζωή και τη δημιουργία που κλείνει μέσα του τη ζωή. Όταν το κέλυφός του αυγού σπάσει με το τσούγκρισμα, γεννιέται μια ζωή, έτσι και το πασχαλινό αυγό συμβολίζει το σπάσιμο του τάφου του Xριστού και την Ανάσταση Tου. Το αυγό βέβαια σε όλες σχεδόν τις αρχαίες κοσμογονίες συμβόλιζε την γέννηση του σύμπαντος και της ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύμβολο των ορφικών Μυστηρίων πού ήταν ένα φίδι τυλιγμένο γύρω από ένα "αυγό", που συμβόλιζε τον κόσμο που περιβάλλεται από το Δημιουργικό πνεύμα. Στο επίπεδο της μύησης και της φιλοσοφίας, συμβόλιζε τον νεόφυτο που την στιγμή της μύησης έσπαγε το κέλυφος του αβγού και ένας καινούργιος πνευματικός άνθρωπος γεννιόταν.

Η επίδραση όμως των τελετουργιών της αρχαίας Ελλάδος στην Ορθοδοξία φαίνεται ότι είναι μεγαλύτερη από όσο οι περισσότεροι γνωρίζουμε. Για παράδειγμα το αντίστοιχο Χριστιανικό Πάσχα στην Αρχαία Ελλάδα γιορτάζανε τα "Αδώνια", κατά τα οποία γινόταν αναπαράσταση του θανάτου του Άδωνη. Οι γυναίκες στόλιζαν το νεκρικό κρεβάτι με λουλούδια και καρπούς τραγουδούσαν μοιρολόγια. Ακολουθούσε επιτάφιος πομπή, ενώ την επομένη ημέρα ακολουθούσε η ανάσταση του Άδωνη που συμβόλιζε την καρποφορία της φύσης.

Αλλά και η μετάληψη με το "Θείο" σώμα και αίμα ήταν μέρος των τελετουργιών τόσο των Κορυβαντικών, όσο και των Ορφικών μυστηρίων. Στην μετάληψη των Ορφικών οι πιστοί, επιδίδονταν σε ωμοφαγία ταύρου και οινοποσία, που συμβόλιζε το σώμα και το αίμα του Ζαγρέα. Πίστευαν ότι με αυτόν τον τρόπο κατέρχονταν σε αυτούς η θεότητα και γέμιζε τι ς ψυχές τους. Στα Κρητικά μυστήρια η προσφορά του Ζαγρέα Διόνυσου και η θυσία του Μινώταυρου - Ιερού Ταύρου Διονύσου στα Λαβυρινθικά, ήταν η θεία Δωρεά - κάθοδος της πνευματικής δύναμης, του συμβολικού ταυρείου αίματος, που αφού πέρασε από διάφορα στάδια και στα άλλα ελληνικά Μυστήρια των ιστορικών χρόνων, όπως και στα Μιθραϊκά των Περσών κ.λ.π. πέρασε και στα Χριστιανικά στους μετέπειτα αιώνες...

Βασίλης Χλέτσος,
plotinos@esoterica.gr

(Από mail που έλαβα.)